BIOS (Basic Input/Output System) Ayarları Nasıl Yapılır?

BIOS Ayarları

Bilgisayarımızın temel ayarlarını yaptığımız bios genellikle bir çok kullanıcı için tam bir kabustur. Halbuki bios ayarlarını yapmak hem çok kolay hemde çok zevklidir. Bu yazımızla birlikte bios ayarları ile ilgili artık bilmediğiniz hiç bir şey kalmayacak.

POST ekranında belirtilen tuşa bastığımızda BIOS ayarları(BIOS Setup) açılır. Açılan bu ayar ekranı BIOS’un içerisindeki yazılıma ve anakartın özelliklerine göre değişik menüler içerebilir veya değişik görünüme sahip olabilir. Ancak temel ayarlar(saat, tarih, boot sıralama ayarı, cpu ayarları gibi) tüm BIOS çeşitlerinde vardır. Ayarlar ile ilgili açıklamalar menülerin yanında veya bir tuşa basılıp açılan tarzda mutlaka vardır. Bu açıklamalarda o ayarın ne işe yaradığı, yapılacak değişikliklerin neleri etkileyeceği gibi bilgiler İngilizce olarak verilmektedir. BIOS tamamen İngilizce olarak yazılmaktadır, Türkçe desteği yoktur. BIOS ayarlarının önemli ayarlar olması nedeniyle, yanlış ayarlamalar yapılırsa büyük problemler çıkabileceği için rastgele seçim yapılmaması gerekir. Açıklamalar dikkatle okunup yapılacak ayarın doğurabileceği sonuçları düşünerek dikkatle işlem yapılmalıdır. Bu sebeple İngilizce bilmeyen birisinin BIOS ayarlarına girmesi sakıncalı olabilir.

BIOS Setup Ana Ekranı

Şimdi hemen hemen tüm BIOS’larda bulunabilecek temel ayarları BIOS üzerinden anlatalım.

Standart CMOS Features

Bu bölümde saati ve tarihi değiştirebilir, IDE aracılığıyla bağladığınız aygıtları tanıtabilir, disket sürücülerinizi tanıtabilir, video modunu değiştirebilir ve hangi tip hatalarda açılış işleminin durdurulacağını ayarlayabilirsiniz. BIOS IDE aygıtlarının özelliklerini zaten otomatik olarak tanıyacaktır. Örneğin sabit diskimiz tanınmazsa veya biz özel ayarlar yapmak istersek kafa sayısı, silindir sayısı gibi bilgileri el ile de girebiliriz.

Drive A, Drive B diye belirtilen alanlarda, varsa takılı olan disket sürücüler görüntülenir. Buradan sürücü tipi seçilebilir.
Halt On seçeneği ile ise hata oluştuğunda açılış işleminin durdurulup durdurulmayacağı ayarlanabilir. Örneğin bilgisayarı klavye takmadan çalıştırmak istiyorsanız bu değeri “No Errors” olarak değiştirmeniz gerekir.

Advanced BIOS Features

Bu bölüm BIOS tipine versiyonuna göre değişik ayarlar içerebilir. En önemli ayarlar First Boot Device, Second Boot Device, Third Boot Device ayarlarıdır. Bu ayarlar işletim sisteminin nasıl bir sıralamaya göre depolama birimlerinde aranacağını belirlemeye yarar. Depolama aygıtları(hdd, cd, disket gibi) üzerinde boot sektör denilen bir alanda işletim sisteminin başlaması için gerekli küçük bir programcık bulunur. Eğer bir depolama biriminde bir işletim sistemi yüklü ise boot sektöründen bu işletim sistemini başlatacak programın çalıştırılması gerekir. İşletim sistemi Windows, Linux gibi gelişmiş sistemler olabileceği gibi başlangıç disketi gibi küçük sistemler de olabilir. BIOS’daki Boot sıralamasının önemi ise boot sektör bulma işlemine hangi depolama aygıtından başlanacağıdır. Standart ayarlarda bu sıralama;

[*]Disket sürücü
[*]CD-ROM sürücü
[*]Sabit Disk

şeklindedir. Bu sıralamaya göre ilk olarak disket sürücüye bakılacak, eğer sürücüde disket varsa açılış işlemi disket üzerinden gerçekleşecek, yoksa CD-ROM’a bakılacak, orada da yoksa sabit diskteki işletim sistemi açılacaktır. Sabit diskte de bir işletim sistemi yoksa bir hata mesajı ile bu bize bildirilir. Burada küçük bir detaydan bahsetmek istiyorum. Eğer disket sürücüsünde bir disket takılı ve bu disket içerisinde boot sektör yoksa yani açılış disketi değilse bir sonraki boot aygıtına yani CD-ROM’a geçiş yapılamaz. Ekranda hata verilip açılış işlemi durdurulur. Bu sebeple bilgisayarı açarken disket sürücüde disket olup olmadığını kontrol etmekte fayda vardır. CD-ROM’da böyle bir problem yoktur. Takılı olan CD’de boot sektör yoksa bir sonraki boot aygıtına otomatik olarak geçilir. Boot sıralamasını değiştirme işlemi çok kullanıldığı için yeni BIOS’larda artık bu ayar BIOS Setup’a girmeden de yapılabilecek şekilde tasarlanıyor. POST sırasında “Press F9 to Change Boot Order” gibi bir mesaj çıkarıp, F9 tuşuna(veya hangi tuşsa) bastığımızda bir ekran açarak hızlıca boot sıralamasını değiştirmeye olanak tanınıyor.

Advenced Chipset Features

Bu bölümde anakartın çipsetinin desteklediği özelliklerle ilgili ayarlamalar yapabiliyoruz. Bu bölümdeki ayarlar çipsete göre değişeceği için karşımıza çok değişik ayarlar çıkabilir. İlgili açıklamaları okumamızda fayda var. Yukarıdaki ekranda görülen ayarlar sayesinde sistem performansını, FSB frekansını, bellek frekansını, AGP frekansını, AGP desteğini vs. değiştirebiliriz.

Integrated Peripherals

Bu bölümde anakart üzerinde bulunan onboard özelliklerini değiştirebilirsiniz. Örneğin onboard modem, ses kartı, ekran kartı vb. aygıtlarınız varsa onlarla ilgili ayarlar bu bölümde yer alır. USB desteğini kapatabilirsiniz. Paralel portlar, seri portlarla ilgili ayarlamalar yapabilirsiniz. Burada göze çarpan güzel bir ayar “Power On Function” ayarı. Buradan bilgisayarınızı nasıl açmak istediğinizi belirleyebilirsiniz. Klavye ile açmayı seçip hangi tuşla açmak istediğinizi belirleyip bilgisayarınızı bir klavye tuşuyla açabilirsiniz.

Power Management

Bu bölümde güç seçenekleri ile ilgili ayarlar bulunmaktadır. Gelişmiş güç seçeneklerini(ACPI) ayarlayabilirsiniz.

PNP/PCI Configuration

Bu bölümde Tak-Çalıştır (PnP) desteği olan aygıtlar ve PCI veriyolu ile ilgili ayarlar bulunuyor.

CPU Ratio/Voltage Control

CPU voltajı, frekansı gibi ayarlar içerir. Eğer anakart destekliyorsa overclock işlemleri buradan yapılabilir.

Load Optimized Defaults

BIOS ayarlarını optimize bir seviyeye ayarlar. Fabrika ayarlarına döndürme olarak da düşünülebilir.

Set Supervisor Password

BIOS ayarlarına girişe şifre koymak için kullanılır.

Set User Password

Sistem açılışına şifre koymak için kullanılır.

Save & Exit Setup

Değişiklikleri kaydeder ve çıkar. Kısayol tuşu genellikle F10 dur.

Exit Without Saving

Yapılan değişiklikleri kaydetmeden çıkar.

BIOS ayarları anakartı üreten firmanın bize sunduğu özelliklerdir. Çok gelişmiş özellikler sunan overclock için özel üretilmiş anakartlar olabileceği gibi dizüstü bilgisayarlar gibi çok az seçenek sunan BIOS Setup’larla karşılaşabiliriz. Özellikle dizüstülerde saat tarih, boot sıralaması gibi temel bazı ayarlar dışında seçenek konulmamaktadır. BIOS Setup arayüzü de farklı görünümlerde olabilir. DOS benzeri siyah ekran olabileceği gibi, renkli ekranlar hatta masaüstü ortamına benzeyen fare ile seçim yapılabilen arayüzler de konulmaktadır.