Bu yazımızda Network ağı ilgili en önemli konulardan biri olan kablolama ve kablolamada kullanılan malzemelerin neler olduğunu, kablolamanın nasıl yapıldığını, kullanılan malzemelerin görevleri nelerdir? gibi sorun ve soruların çözüm ve cevaplarından bahsedeceğiz.
KABLOLAMA
Kablolama kısaca; Sınırlı mesafelerdeki bilgisayarları ve çevre birimlerini birbirine bağlamak ve bu sistemlerin enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılan kablo sistemleridir.
Kablo Özellikleri
Resim 2.1: Koaksiyel kablo
Kablo elektriksel bir devredir. Kablo genellikle çevresi koruyucu tabakalar ile kaplanan, iletimin mümkün olduğunca az veri kayıpla gerçekleşmesini sağlayan araçlardır. Günümüzde internetten, araba motoruna, ev aletlerine birçok alanda kullanılmaktadır. Veri, enerji, sinyal taşır. Günümüzde kablosuz cihazların gittikçe yaygınlaşması ve popülerliğinin yanı sıra kablolu iletişim uzun mesafelerde, yüksek frekanslı iletişimlerde vazgeçilmez durumdadır. Günümüzde yüksek çözünürlüklü video teknolojisi ya da Gigabit-ethernet sistemlerinin (1000BaseT) gelmesi gibi yeni ve daha hızlı teknolojilerin bulunması ve kullanılmaya başlanmasıyla kablo teknolojisi de gittikçe gelişmektedir.
Kablo Standartları
Ağ yapısına göre farklı özelliklerde kullanılabilecek birçok çeşit kablo standardı vardır. Bu standartları şöyle sıralayabiliriz:
Koaksiyel (coaxial)
Koaksiyel kablo elektromanyetik kirliliğin yoğun olduğu ortamlarda düşük güçte sinyalleri iletmek için geliştirilmiş bir kablodur. Ses ve video iletiminde kullanılır.
UTP (unshielded twisted – pair / koruyucusuz dolanmış çift)
UTP birbirine dolanmış çiftler hâlinde ve en dışta da plastik bir koruma olmak üzere üretilir. Kablonun içinde kablonun dayanıklılığını arttırmak ve gerektiğinde dıştaki plastik kılıfı kolayca sıyırmak için naylon bir ip bulunur. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan kablo standardıdır. Tel çiftlerinin birbirine dolanmış olmaları hem kendi aralarında hem de dış ortamdan oluşabilecek sinyal bozulmalarının önüne geçmek için alınmış bir tedbirdir.
Resim 2.2: UTP kablo
STP (shielded twisted – pair / koruyuculu dolanmış çift)
Bu tip kabloda dolanmış tel çiftleri koaksiyel kabloda olduğu gibi metal bir zırh ile kaplıdır. En dıştaki metal zırhın elektromanyetik alanlardan geçerken kablo içindeki sinyalin bozulmasına mani olması beklenir. Ancak STP ilk dönemde pahalı olmasıyla yaygınlaşamamıştır. STP kullanılırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, dıştaki metal zırhın düzgün bir şekilde topraklanmasıdır. Aksi hâlde zırh elektromanyetik dalgaları toplayan bir anten vazifesi görür. Ayrıca zırhın kablonun hiçbir noktasında zedelenmemiş olması da çok önemlidir.
Resim 2.3: STP kablo
Fiber optik
Fiber optik kablolar verileri ışık hızıyla ileten ileri teknoloji iletim ortamlarıdır. Fiber optik kablolar yüksek veri iletimi için uygun kablolardır.
Fiber optik kablo üzerinden veri aktarımı; ince fiber cam lifi üzerinden ışık dalgası şeklinde gerçekleşir.
Resim 2.4: Fiber optik kablo
Çift Bükümlü Kablo
Büklümlü çift kablolar, birbirine bükülmüş ve koruyucu bir kaplama içine yerleştirilmiş bir veya daha fazla sayıda yalıtılmış bakır tel çiftinden oluşan kablo çeşididir.
Çift Bükümlü Kablo Yapısı
Bükümlü çift kablolar (twisted pair), günümüzde yerel alan ağı kablolamasında kullanılmaktadır. Diğer kablo türlerine göre çok ucuz olması da bir avantajdır. Üretimindeki prensip kabloların ikişer ikişer birbirine sarılarak üretilmiş olmasıdır.
Çift Bükümlü Kablo Çeşitleri
Günümüzde en yaygın kullanılan ağ kablosu tipi birbirine dolanmış çiftler hâlinde bulunan çift bükümlü kablolardır. İki tip çift bükümlü kablo mevcuttur:
UTP (unshielded twisted – pair / koruyucusuz dolanmış çift)
Koruyucusuz çift bükümlü (UTP – unshielded twisted pair) kablo olarak Türkçeye çevrilebilir. Günümüzde en çok kullanılan kablo çeşididir. Telefon kablolarına benzemektedir. Bükümlü yapısı sayesinde elektrik sinyallerinin birbirleri üzerindeki etkilerini nötrleştirir.
UTP kablolar dış görünümleri bakımından birbirlerine çok benzer. Ancak her UTP kablonun üzerinde hangi kategoride oldukları belirtilir. CAT (category) kategori anlamına gelmektedir. Kablonun kategorisi, o kablonun göstermiş olduğu performansa göre belirlenmiştir. Piyasada şu anda en çok CAT5 kablo kullanılmaktadır.
Cat1: Kullanım alanı telefon iletişimi ve zil teli gibi zayıf akım sistemleridir.
Cat2: 4 Mbit/s hızında işlev görecek ağ sistemlerinde kullanılır.
Cat3: 16 MHz’lik bir frekans geçişi sağlayabilir. Saniye de 10 Mbit’lik bir veri gönderebilir. Günümüzde Cat 1’in yerini almıştır ve IP telefon olmayan hatlarda telefon kablosu olarak kullanılır.
Cat4: 20 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Saniyede 16 Mbit’lik veri taşır.
Cat5: Günümüzde en çok kullanılan UTP kablo türüdür. 100 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Saniyede 100 Mbit’lik veri taşır.
Cat5e: Cat 5’e göre daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür.110 m ‘ye kadar kullanılabilir. Cat6: 250 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Günümüzde cat5 ve cat5e’nin yerini almaktadır. Saniyede 1 gb’lik bir veri taşıma özelliğine sahiptir.
Cat6a: 500 MHz’lik bir veri geçişine elverişlidir. 1 gb ve daha üstü veri iletiminde tercih edilir. Kablo kesiti cat 5 ve cat 6’ya göre daha kalındır.
Cat7: Aslında STP (shielded twisted pair)olarak üretilen bu kablo teknolojik gelişme ve ihtiyaçlara göre UTP olarak da üretilmeye başlanmıştır. Ancak kullanım alanları çok düşüktür. Gerek kesit kalınlığı gerekse çok güç gerektiren durumlarda topraklama gerekliliği bu kablonun UTP olarak kullanım alanlarını kısıtlamıştır.
Resim 2.5: UTP kablo
STP (shielded twisted – pair / koruyuculu dolanmış çift)
Korumalı çift bükümlü (STP – shielded twisted pair) kablo koaksiyel kablodan, çift bükümlü kabloya geçiş aşamasında kullanılsa da günümüzde fazla tercih edilmemektedir. Kullanımının zor olması, maliyetinin daha yüksek olması ve dıştaki tel zırhın yarardan çok zarar vermesi gibi etkenler bu kablonun kullanılmamasının başlıca sebeplerindendir.
STP kablo kullanılırken dıştaki tel zırhın topraklanması gerekir. Aksi takdirde zırh elektromanyetik dalgaları toplayan anten vazifesi görür. En dıştaki tel zırhın zarar görmemesi topraklamanın tamamlanması sebebiyle önemlidir.
Resim 2.6: STP kablo
Konnektör
Çift bükümlü kabloları sonlandırmak için RJ (registered jack) serisi konnektörler kullanılır. RJ serisi konnektörlerden RJ-12 telefon sistemlerinde kullanılırken RJ-45 konnektörü ise UTP ve STP kablolarını sonlandırmak için kullanılır. Fiber optik kabloları sonlandırmak için ise ST-SC konnektörleri kullanılır.
Resim 2.7: RJ-12 konnektör Resim 2.8: RJ-45 konnektör
Resim 2.9: ST-SC konnektör
Kablo Hazırlama
Bir bilgisayar ağı kablosu hazırlamak için ihtiyacımız olan malzemeler UTP veya STP kablo, RJ-45 konnektör ve kablo sıkma pensesidir.
Kablo sıkma pensesi
Bu penseler kablonun RJ-45 ya da RJ-12 konnektörlerine takılıp sıkılması amacıyla kullanılır. Kabloların uçlarını soyma işlemi de sıkma pensesi ile yapabilmektedir. Doğru şekilde soyduğunuz kabloları doğru renk sırasıyla konnektöre yerleştirdikten sonra yine aynı pense ile kablo ve konnektörü sıkıştırılmalıdır.
Resim 2.10: Kablo sıkma pensesi
Kablo temizleme, soyma ve kesme aletleri
Çift bükümlü kabloları konnektöre takmadan önce soymak, çiftleri ayırmak ve uçları kesmek gerekir. Bu işlemleri yapabilecek aletler aşağıdaki resimlerde gösterilmiştir.
Resim 2.11: Kablo soyma, temizleme aleti
Resim 2.12: Kablo temizleme, bükümlü çiftleri ayırma aleti
Konnektörlerin korunması amacıyla yalıtkan konnektör kapakları kullanılmaktadır.
Resim 2.13: Yalıtkan konnektör kapakları
Kablo hazırlama işlemi
Ağ (network) için kablo hazırlarken öncelikle dikkat etmeniz gereken şey kullanacağınız kablo standardıdır. Cat5 kablolar için genel olarak kullanılan iki standart vardır: 586-A ve 586-B. Bu standartlar kullanılan kablonun üzerinde yazmaktadır.
1-Yeşil-Beyaz
2-Yeşil
3-Turuncu-Beyaz
4-Mavi
5-Mavi-Beyaz
6-Turuncu
7-Kahverengi-Beyaz
8-Kahverengi
Resim 2.14: 568A
1-Turuncu-Beyaz
2-Turuncu
3-Yeşil-Beyaz
4-Mavi
5-Mavi-Beyaz
6-Yeşil
7-Kahverengi-Beyaz
8-Kahverengi
Resim 2.15: 568B
Bilgisayarlar ‘hub’ ya da ‘swich’ gibi merkezi birim kullanarak birbirine bağlanacak ise kabloların aynı standarda göre bağlanması gerekmektedir (düz bağlantı) . Yani kablonun her iki ucunun da kablonun üzerindeki standarda göre ya 586-A ya da 586-B’ye göre bağlanması gerekmektedir (568A <—>568A ya da 568B <—>568B) .
İki bilgisayarı birbirine bağlamak için kabloların farklı standarda göre yapılması gerekmektedir (çapraz bağlantılı) . Bunun için de kablonun bir ucunu 586-A’ya göre bir ucunu da 586-B’ye göre bağlanması gerekmektedir (568A <—>568B ya da 568B<—>568A).
UTP kablosunun RJ-45 konnektörüne takılması
• Öncelikle gerekli araçlar temin edilmelidir. RJ-45 konnektörü, RJ-45 yalıtkan kapağı, Cat 5 kablo, ağ pensesi vb.
• Hazırlanacak kablo kesildikten sonra yalıtkan kablo Resim 2.16’daki gibi takılır.
Resim 2.16: Yalıtkan kablo takılması
• Yalıtkan kablo takıldıktan sonra kablonun dış kısmı Resim 2.17’ deki gibi ağ pensesi yardımıyla soyulur.
Resim 2.17: Kablonun soyulması
• Soyulan kablonun konnektöre takılabilmesi için bükümlü çiftlerin çözülmesi gerekmektedir. Çözme işlemi bittikten sonra kablo yassı bir şekilde sıraya dizilmelidir.
Resim 2.18: Kablonun çözülmesi
• Sıraya dizilen kabloların uç kısımlarının düz olması için kablo ağ pensesi yardımıyla kesilmelidir. Kablo kılıfı ile uç kısım arasında konnektörün girebileceği kadar bir boşluk bırakılmalıdır.
Resim 2.19: Kablo uçlarının kesilmesi
• Kablolar kullanılacak standarda göre 568-A veya 568-B ye göre sıraya dizilmelidir.
.
Resim 2.20: Kablonun renk sırasına sokulması
• İletkenlerin konnektörde ayrı ayrı kanallara girmesi sağlanmalıdır. Uygun renk sırası bozulmadan konnektörün sabitleyici kısmı aşağı yönde çekilmelidir.
Resim 2.21: RJ-45 konnektörüne iletkenlerin takılması
• İletkenlerin konnektörün uç kısımları ile temas etmeleri sağlanmalıdır. Renk sırası tekrar kontrol edilmeli, kanallardan sadece bir iletkenin geçtiğinden emin olunmalıdır.
Resim 2.22: Kablonun konnektöre takılması
• İletken uçlarının konnektör uçlarındaki iletkenlerle temasının sağlamak için konnektörün ağ pensesi yardımıyla sıkılması gerekmektedir.
Resim 2.23: Kablonun sıkılması
• Kablo sıkma işlemi bittikten sonra yalıtkan kablo kapağı takılmalıdır.
Resim 2.24: Yalıtkan kapağın takılması
• Kablo sıkma işlemi bittikten sonra kablonun çalışıp çalışmadığından emin olmak için test etmemiz gerekmektedir. Bunun için farklı firmaların ürettiği kablo test cihazları kullanılabilir.
Resim 2.25: Kablonun test edilmesi
• Kablo testi bittikten sonra eğer kablomuzda bir arıza yok ise kablo bağlantısını yapabilirsiniz. Kablo testi sonrası arıza tespit edilmiş ise konnektör takma işlemi yeniden yapılmalıdır.
Resim 2.26: Dağıtıcı UTP kablo bağlantısı
Resim 2.27: Bilgisayar kasası
Telefon kablosunun RJ-12 konnektörüne takılması
• Öncelikle gerekli araçlar temin edilmelidir. RJ-12 konnektörü, telefon kablosu, ağ pensesi vb.
• Telefon kablosu ağ pensesi yardımıyla gerekli uzunlukta kesilmelidir.
• Telefon kablosunun iletkenlerinin konnektöre takılabilmesi için dış kılıfının soyulması gerekmektedir.
Resim 2.28: Telefon kablosunun soyulması
• Telefon kablosu soyulduktan sonra iletken tellerin uçlarını eşitlemek için ağ pensesi kullanılarak iletken teller kesilmelidir.
Resim 2.29: İletken tellerin kesilmesi
• İletken tellerin uçları eşitlendikten sonra iletkenler RJ-12 konnektörüne yerleştirilmelidir.
Resim 2.30: İletkenlerin konnektöre yerleştirilmesi
• İletkenlerin konnektör uçlarındaki iletkenlerle temasını sağlamak için konnektörün ağ pensesi ile sıkılması gerekmektedir.
Resim 2.31: Konnektörün sıkılması
• Telefon kablosunu sıktıktan sonra kablo test cihazı ile kontrol edilmelidir. Kablo test sonuçlarına göre kablo bağlantısı yapabilirsiniz ya da tekrardan kablo uçlarına RJ-12 takılması gerekebilir.
Resim 2.32: Kablonun telefon cihazına takılması
Resim 2.33: Kablonun modem cihazına takılması
Kablo Testi
Kablolar hazırlandıktan sonra çalışıp çalışmadığını test etmek için çeşitli firmaların ürettiği kablo test cihazları kullanılabilir. Kabloların uçlarına takılan iki parça hâlindeki bu cihazlar test işlemini oldukça kolaylaştırmaktadır.
Resim 2.34: Kablo test cihazı
Kablolama Nedir? Hakkında Detaylı Bilgi İçin Yorum Yap